به گزارش اصفهان زیبا؛ هر بار در سلسله همایش‌های دبیرخانه تخصصی سالمند موضوعی مطرح می‌شود. «افسردگی سالمندان» از جمله موضوعاتی است که در باغ فدک با سخنرانی دکتر مریم رجالی، متخصص پزشک خانواده از مرکز بهداشت شماره یک بررسی شد.
افسردگی، یکی از هیجان‌های غیرطبیعی است که مشخصه اصلی آن احساس غم و خلق غمگین است که معمولاً همراه با بیماری‌های جسمی است.
احساس افسرده و غمگین بودن واکنش طبیعی بدن به مشکلات زندگی و از دست‌دادن چیزها و کسانی است که شما به آنها علاقه دارید، اما زمانی که این احساس غم و اندوه شدید، بی‌امیدی و بی‌ارزشی بیشتر از چند روز یا چند هفته طول بکشد، شما دچار بیماری افسردگی شده‌اید.
تفاوت بین غم و افسردگی
طول مدت احساس غم کوتاه است، در حالی که افسردگی ادامه پیدا می‌کند.
احساس غم و اندوه در بسیاری شرایط عادی و معمولی است.
علائم غم و اندوه اغلب منعکس‌کننده افسردگی است؛ شما گریه می‌کنید، نمی‌توانید بخوابید، اما به مرور زمان به حالت طبیعی برمی‌گردید و غم و اندوه پایان می‌یابد.
این به معنای ناپدید شدن مشکل نیست، فقط شما موفق می‌شوید با حمایت صحیح به خوبی از عهده آن بر آیید.
اندیشه‌های فرد مبتلا به افسردگی
من احساس تنهایی می‌کنم.
نمی‌خواهم دوستانم را ببینم.
حدس می‌زنم آنها مرا رها کرده‌اند.
احتمالاً مرا دوست ندارند.
هیچ تلاشی معنی ندارد، بی‌فایده است.
از خودم متنفرم.
همیشه می‌خواهم گریه کنم.
بسیار خسته هستم.
نمی‌توانم به چیزی علاقه نشان دهم.
در حقیقت من حتی کارهایی که باید انجام دهم را شروع نمی‌کنم.
حتی نمی‌توانم کارهای ساده‌ای که به نظر بقیه آسان است را انجام دهم.
معیارهای تشخیص افسردگی
الف)پنج مورد یا تعداد بیشتری از علائم زیر همزمان در یک دوره دو هفته‌ای وجود داشته و نشانه تغییری در کارکرد قبلی باشد:
♦ خلق افسرده در اکثر اوقات روز، تقریبا هر روز، به گونه‌ای که به وسیله گزارش ذهنی خود بیمار(مثلا احساس غمگینی، پوچی و ناامیدی می‌کند) یا مشاهدات دیگران(مثلا گریان به نظر می‌رسد) به آن اشاره شده باشد.(توجه: در کودکان و نوجوانان می‌تواند به صورت خلق تحریک‌پذیر باشد).
♦ کاهش محسوس علاقمندی یا لذت در تمام، یا تقریبا تمام فعالیت‌ها در اکثر اوقات روز(که با گزارش ذهنی خود بیمار یا مشاهده دیگران به آن اشاره شده باشد).
♦ کاهش قابل ملاحظه وزن بدون برنامه لاغری(رژیم)، یا افزایش وزن(مثلا تغییر بیش از 5 درصد وزن بدن در طول یک ماه)، یا کاهش یا افزایش اشتها تقریبا هر روز(در کودکان، عدم دستیابی به وزن مورد انتظار مدنظر است).
♦ کم‌خوابی یا پرخوابی تقریبا هر روز
♦ سرآسیمگی یا کندی روانی-حرکتی تقریبا هر روز که برای دیگران مشهود باشد،(احساس ذهنی کند یا بی‌قراری به تنهایی کافی نیست).
♦ احساس خستگی یا از دست دادن انرژی(تقریبا هر روز).
♦ احساس بی‌ارزشی یا احساس تقصیر مفرط و نامتناسب(تقریبا هر روز).
♦ کاهش توانایی تفکر یا تمرکز و یا احساس دودلی(تقریبا هر روز).
♦ افکار عود‌کننده درباره مرگ(نه فقط ترس از مردن)، فکر مکرر خودکشی بدون هیچ نقشه خاصی یا اقدام به خودکشی، یا داشتن نقشه‌ای اختصاصی برای خودکشی.
ب)علائم مذکور پریشانی یا آشفتگی بالینی قابل ملاحظه‌ای در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌های مهم کارکردی ایجاد کرده باشد.
ج)دوره مذکور ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده یا وضعیت طبی دیگر است.
خصوصیات افسردگی در سالمندان
نشانه بالینی افسردگی در سالمندان ممکن است با علائمی که در جوان‌ترها دیده می‌شود، متفاوت باشد.
از جمله اینکه اغلب با بیماری‌های جسمی و دمانس همراه است. همچنین علائم جسمی در افسردگی سالمندان شایع است.
سالمند تمایلی به صحبت درباره خلقش ندارد و بیماری دو قطبی در سالمندان نادر است اما شیوع افسردگی در سالمندان بیشتر است.
بیماری‌های همزمان با افسردگی در سالمندان
۲۵ درصد از بیماران قلبی عروقی به افسردگی مبتلا هستند مثل افرادی که سکته قلبی کرده‌اند.
افسردگی در بیماران مبتلا به دمانس بیشتر دیده می‌شود.
۲۵ درصد از بیماران قلبی‌عروقی به افسردگی مبتلا هستند مثل افرادی که سکته قلبی کرده‌اند.
افسردگی در بیماران مبتلا به دمانس بیشتر دیده می‌شود
پارکینسون نیز می‌تواند با افسردگی در سالمندان دیده شود.
افسردگی مرتبط با داروها: مانند داروی ضد‌فشار‌خون، آرامبخش‌ها، هورمون‌ها، مسکن و ضد‌التهاب‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد‌قارچ و داروهایی که برای درمان سرطان تجویز می‌شود .
افسردگی همراه با جنون(روان‌پریشی) نیز هست، در20درصد تا 45درصد سالمندانی که به علت جنون در بخش روانپزشکی بستری هستند، افسردگی دارند. این بیماران بیشتر هذیان و توهم دارند.
آنچه سالمندان افسرده باید انجام دهند
برای حل مشکل خود به پزشک مراجعه کنند.
در زندگی پر‌متحرک و فعال باشند.
با دیگران صحبت کنند.
دارو درمانی
در صورت عدم درمان، بهبود از طریق داروهای ضدافسردگی است که توسط پزشکان عمومی و یا روان‌پزشکان تجویز می‌شود.
اما، داروهای ضدافسردگی با تأثیر روی هورمون‌های مغز سبب بهبود افسردگی می‌شود و اعتیادآور هم نیستند.
پس از گذشت چند ماه، زمانی که علائم افسردگی فروکش کردند، با مشورت پزشک خود می‌توانند مصرف آنها را متوقف کنند.
البته باید توجه داشت که دانستن شروع و قطع داروهای ضدافسردگی به صورت خود‌تجویزی و بدون نظر پزشک می‌تواند آسیب‌زننده باشد و اثرات مخربی را ایجاد کند.
در این حوزه پزشکان و روان‌پزشکانی که شما را ملاقات کره‌اند تنها مرجع تشخیص هستند.
ضمنا به‌خاطر داشتن این نکته حائز اهمیت است که داروهای ضدافسردگی بلافاصله عمل نمی‌کنند.
به طور معمول دو تا چهار هفته زمان لازم است تا اثرات مفیدشان مشخص شود. پس ضروری است آنها منظم و طبق دستور پزشک مصرف شود.
گفتنی است که این داروها نیز مانند سایر داروها، به ویژه در ابتدای درمان، می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، اما خوشبختانه این عوارض بسیار جزئی هستند و با ادامه درمان از بین خواهند رفت.
با وجود اینکه اغلب علائم افسردگی طی چهار هفته مصرف، شروع به برطرف شدن می‌کنند، ضروری است که دارو را طبق مدت زمان توصیه‌شده پزشک ادامه یابد تا از بازگشت افسردگی جلوگیری کند.
ضمنا اگر از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌شود، مهم است که با پزشک خود در مورد سایر بیماری‌ها، مصرف سایر داروها و… نیز مشورت شود.